ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΓΕΝΙΚΑ

Όταν ταξιδεύουμε με ένα σκάφος ή βρισκόμαστε σε μία ερημική παραλία ενδέχεται να χρειασθεί να αντιμετωπίσουμε μία κατάσταση τραυματισμού ή μία περίπτωση αιφνίδιας ασθένειας ενός ατόμου που βρίσκεται επάνω στο σκάφος. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται να δώσουμε εμείς τις πρώτες βοήθειες, να κάνουμε δηλαδή όλες τις αναγκαίες ενέργειες που θα βοηθήσουν τον τραυματία – ασθενή μέχρις ότου, εάν είναι αναγκαίο, να βρεθεί υπό την κατάλληλη ιατρική φροντίδα.

Οι πρώτες ενέργειες που πρέπει να κάνουμε είναι:

α) να διαπιστώσουμε, εάν μπορούμε, το είδος του τραύματος ή του ιατρικού προβλήματος που αντιμετωπίζει.

β) να αποφύγουμε κάθε ενέργεια που θα επιδεινώσει την κατάσταση του (π.χ. μετακίνηση ατόμου με θλάση οστών, κλπ)

γ) να δώσουμε την αναγκαία βοήθεια για ανακούφιση και βελτίωση της κατάστασης του

ΖΩΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Τα ζωτικά σημεία τα οποία πρέπει να ελέγχουμε σε έναν άνθρωπο είναι:

-          Σφυγμός

-          Αναπνοή

-          Πίεση αίματος

-          Θερμοκρασία

Για τους σφυγμούς τους μετράμε για 6 δευτερόλεπτα και πολλαπλασιάζουμε επί 10.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΒΟΗΘΕΙΑ

1. Τραύματα
2. Κακώσεις του σκελετού
3. Εγκαύματα
4. Τροφική δηλητηρίαση
5. Θερμοπληξία
6. Υποθερμία
7. Ναυτία (sea sickness)
8. Αιμορραγία
9. Καρδιακή κρίση

1. ΤΡΑΥΜΑΤΑ

Απλά τραύματα όπως αμυχές, εκδορές και τραύματα χωρίς να έχουν βάθος, αρκεί τοπικός καθαρισμός με αντισηπτικό και κάλυψη με γάζα αφού το τραύμα καλυφθεί με αντιβιοτική αλοιφή.

Βαθύτερα τραύματα που αιμορραγούν αντιμετωπίζονται πρώτα με επίσχεση της αιμορραγίας με περίδεση ίσχαιμο στο ανώτερο τμήμα του μέλους. Κατόπιν το τραύμα καθαρίζεται και καλύπτεται με γάζα αποστειρωμένη και αντιβιοτική αλοιφή. Η περίδεση χαλαρώνεται κάθε περίπου 20 λεπτά και ελέγχεται η αιμορραγία.

Θλάσεις μαλακών μορίων (με εκχυμώσεις ή και αιματώματα). Αντιμετωπίζονται με ακινησία και ψυχρά επιθέματα.

2. ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ

Διακρίνουμε τις παρακάτω κακώσεις του σκελετού: Διαστρέμματα, εξαρθρήματα, κατάγματα.

α) Διαστρέμματα λέμε τις βλάβες των μαλακών μορίων μίας άρθρωσης, χωρίς την μετακίνηση των οστών. Εμφανίζεται πρήξιμο και μερικές φορές μαζεύει και υγρό (διάστρεμμα υδράρθρον) Η άρθρωση μπορεί να κινηθεί αλλά με πόνο.

Αντιμετώπιση: Ελαφρό δέσιμο, ακινησία, ψυχρά επιθέματα ή επιθέματα με διάλυμα αλουμινίου.

β) Εξαρθρήματα λέμε την μόνιμη μετατόπιση των οστών μιας άρθρωσης εξαιτίας βίαιης κίνησης, χωρίς την ρήξη του αρθροθύλακου και των συνδέσμων. Έχει έντονο πόνο και η περιοχή παραμορφώνεται λόγω της μετατόπισης των οστών.

Αντιμετώπιση: για ανακούφιση από τον πόνο πρέπει το άκρο να ακινητοποιηθεί δένοντας το μέχρις ότου γιατρός αναλάβει την ανάταξη των οστών.

γ) Κατάγματα λέμε την θλάση οστού ή οστών. Μπορεί να έχει την μορφή απλού ραγίσματος ή απλού κατάγματος ή να είναι συνθλιπτικό (θρυμάτισμα των οστών). Έχουμε πολύ έντονο πόνο, πρήξιμο και αδυναμία κίνησης του άκρου

Αντιμετώπιση: στην περίπτωση αυτή ακινητοποιούμε το σπασμένο οστό προκειμένου αφ’ ενός να μην έχουμε πολύ έντονο πόνο αφ’ ετέρου δε για να μην επιδεινωθεί η κατάσταση.

Προσοχή: στις περιπτώσεις αυτές αποφεύγουμε οποιαδήποτε άσκοπη κίνηση του τραυματία διότι αυτό μπορεί, αν δεν γίνει από κατάλληλο πρόσωπο, να προκαλέσει μεγαλύτερη βλάβη.

Εάν υπάρχει πληγή την καθαρίζουμε και σε περίπτωση αιμορραγίας προσπαθούμε να την αντιμετωπίσουμε με επίδεση. Μετά από αυτά απαιτείται ιατρική φροντίδα.

3. ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ

Τα εγκαύματα, ανάλογα με τον βαθμό βλάβης, διακρίνονται σε:

α) Εγκαύματα πρώτου βαθμού (ερυθρότητα και πρήξιμο του δέρματος)

β) Εγκαύματα δευτέρου βαθμού (εκτός των παραπάνω εμφανίζονται και φουσκάλες με υγρό)

γ) Εγκαύματα τρίτου βαθμού (έχουμε νέκρωση των ιστών του δέρματος ή και βαθύτερα ή ακόμα και απανθράκωση)

Αντιμετώπιση: Τοπικός καθαρισμός, εφαρμογή σε όλη την επιφάνεια του εγκαύματος αντιβιοτικής αλοιφής, κάλυψη με αποστειρωμένη γάζα και χορήγηση αναλγητικών επί πόνου.

Εάν το έγκαυμα προήλθε από καυστική χημική ουσία τότε πλένουμε το τραύμα με άφθονο νερό για να απομακρυνθεί η καυστική ουσία και κατόπιν εφαρμόζουμε τα παραπάνω.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Εγκαύματα με μεγάλη επιφάνεια προκαλούν αφυδάτωση και χρειάζεται χορήγηση υγρών με ηλεκτρολύτες στον εγκαυματία π.χ. 4 φακελίσκοι almora σε 1 λίτρο νερό 3 φορές την ημέρα.

(Το ασπράδι από το αυγό κάνει καλό στο έγκαυμα).

Ηλίαση. Η παρατεταμένη έκθεση στις ακτίνες του ήλιου απ’ ευθείας ή με ανάκλαση (από την επιφάνεια της θάλασσας, του σκάφους, κλπ) μπορεί να προκαλέσει ηλίαση. Αυτή εκδηλώνεται με υπεραιμία στο δέρμα (κοκκίνισμα) λόγω αγγειοδιαστολής και αν η έκθεση στον ήλιο συνεχιστεί τότε το δέρμα γίνεται σαν πρησμένο και εμφανίζονται μικρές φυσαλίδες (εγκαύματα α΄ και β΄ βαθμού).

Αντιμετώπιση: Απομάκρυνση από τις ηλιακές ακτίνες και επάλειψη με κατάλληλη αλοιφή.

4. ΤΡΟΦΙΚΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ

Οι τροφικές δηλητηριάσεις είναι συχνότατες το καλοκαίρι. Προκαλούνται από μικρόβια ή τοξίνες μικροβίων. Συχνότερα μικρόβια είναι η σαλμονέλα και ο βάκιλος cereus και συχνότερη τοξίνη η σταφυλοκοκκική εντεροτοξίνη.

Τα συμπτώματα είναι κοινά. Έμετοι, κοιλιακά άλγη και διάρροια. Αν συνυπάρχει και πυρετός τότε το αίτιο είναι μικροβιακό γιατί η σταφυλοκοκκική εντεροτοξίνη δεν προκαλεί πυρετό.

Αντιμετώπιση: Αντιεμετικά (Primperan tab 1 ανά 6-8 ώρες) αντιδιαρροϊκά (Imodium caps 2 μαζί αρχικά και μέχρι 8 / 24ωρο, ή Hidrasec caps 1 caps κάθε 8 ώρες). Όταν σταματήσουν οι έμετοι δίνουμε υγρά για την πρόληψη της αφυδάτωσης.

5. ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ

Τα 9 βήματα της θερμοπληξίας

1. Μετακίνηση σε δροσερό μέρος
2. Ύπτια θέση
3. Ψυχρά επιθέματα στο κεφάλι, τις μασχάλες, τις βουβώνες
4. Ανύψωση άκρων
5. Χορήγηση υγρών από το στόμα (εφ΄ όσον μπορεί) να καταπιεί
6. Τοποθέτηση σε κουβέρτα διάσωσης (με την χρυσή επιφάνεια προς τα μέσα)
7. Έλεγχος των ζωτικών σημείων
8. Κλήση 166 – VHF
9. Καθησυχασμός του θύματος

6. ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ

Ο άνθρωπος αντιδρά στο ψυχρό περιβάλλον με δύο μηχανισμούς: Πρώτα παρατηρείται περιφερειακή αγγειοσυστολή για να ελαττωθεί η απώλεια θερμότητας και δεύτερον αυξάνεται η παραγωγή θερμότητας με αυτόματες μυϊκές συσπάσεις και παραγωγή θερμότητας με θερμογένεση (καύσεις υδατανθράκων κυρίως). Αν οι μηχανισμοί αυτοί αποτύχουν παρατηρείται υποθερμία.

Η υποθερμία είναι η πτώση της θερμοκρασίας του σώματος κάτω από 35 βαθμούς Κελσίου. Παρατηρείται μετά από παρατεταμένη έκθεση του ανθρώπινου σώματος σε ψυχρό περιβάλλον (αέρας ή νερό).

Παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση υποθερμίας είναι:

• Ψυχρός αέρας
• Ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά
• Ναυτία
• Υγρά ρούχα και ανεπαρκής ένδυση
• Αφυδάτωση
• Ταχύτητα του ψυχρού ανέμου (Wind chill factor)
• Χαμηλή κατανάλωση θερμίδων
• Αϋπνία και κόπωση
• Αλκοόλ και ορισμένα φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά, ηρεμιστικά)

Τα συμπτώματα της υποθερμίας

Πρέπει να τονισθεί ότι υποθερμία έχει παρατηρηθεί και μετά από παρατεταμένη έκθεση σε θερμοκρασίες από 0 – 10 °C ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα.

Το κέντρο που ρυθμίζει την θερμοκρασία του σώματος βρίσκεται στον πρόσθιο υποθάλαμο στον εγκέφαλο. Τα φάρμακα που ελαττώνουν την κεντρικά μεταβιβαζόμενη περιφερική αγγειοσυστολή όπως ηρεμιστικά, αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά προδιαθέτουν σε υποθερμία.

Πίνακας των συμπτωμάτων ανάλογα με την βαρύτητα της υποθερμίας που μπορούν να διαπιστωθούν και από μη γιατρό:

Ενδιαφέρον είναι ότι άτομα με υποθερμία εμφανίζουν συχνά ως παράδοξη συμπεριφορά το να βγάζουν τα ρούχα τους παρά το ψύχος.

Η μέτρηση της θερμοκρασίας με συνήθη θερμόμετρα στο στόμα ή στο ορθό είναι επισφαλής διότι συνήθως δείχνει μικρότερες τιμές από την κεντρική θερμοκρασία του σώματος (σε ειδικά κέντρα η θερμοκρασία μετράται σε βάθος τουλάχιστον 15 εκατ. στο ορθό ή στον οισοφάγο σε απόσταση 24 εκατ. και πλέον από τον λάρυγγα με ειδικά θερμόμετρα.

Υποθερμικός με θερμοκρασία στο ορθό 30 – 32 °C εμφανίζεται χωρίς σφυγμό χωρίς να αντιδρά στα επώδυνα ερεθίσματα και οι κόρες δεν αντιδρούν στο φως. Δίνει συχνά την εικόνα νεκρού.

Για τον λόγο αυτό καρδιοαναπνευστική ανάνηψη και αντιμετώπιση της υποθερμίας πρέπει να αρχίζει στις περιπτώσεις αυτές χωρίς καθυστέρηση και το θύμα υποθερμίας δεν θεωρείται νεκρό παρά αν έχουν αποτύχει όλα τα μέτρα αντιμετώπισης.

Έχει παρατηρηθεί επιβίωση σε άτομο υποθερμικό με καταγραφείσα θερμοκρασία 16 °C !!!

Πρόληψη της υποθερμίας:

α) Φοράμε ρούχα στεγνά, νιτσεράδα αδιάβροχη αναπνέουσα, κάλτσες μάλλινες, αποφεύγουμε τις βαμβακερές, σκουφί και προφύλαξη των αυτιών και γάντια.

β) Δεν καταναλώνουμε αλκοόλ, δεν καπνίζουμε, πίνουμε ζεστά υγρά και καταναλώνουμε τροφή πλούσια σε θερμίδες κατά προτίμηση με υδατάνθρακες.

γ) Αν αισθανθούμε ρίγος αυτό σημαίνει ότι ο ρουχισμός δεν είναι ικανοποιητικός και πρέπει να προσθέσουμε ρούχα. Αν ταξιδεύουμε σε θάλασσες με κρύα νερά υπάρχουν ειδικές στολές.

Αντιμετώπιση υποθερμίας

Σε περίπτωση που αντιληφθούμε κάποιο άτομο από τα μέλη του πληρώματος να παρουσιάζει συμπτώματα υποθερμίας:

• Τον κατεβάζουμε στο σαλόνι ή στην καμπίνα.
• Αφαιρούμε τα βρεγμένα ή ιδρωμένα ρούχα και τον ντύνουμε με ζεστά ρούχα και τον σκεπάζουμε με κουβέρτες. Φροντίζουμε ιδιαίτερα να σκεπάσουμε την κεφαλή και τον τράχηλο. Με αυτές τις ενέργειες ή επαναθέρμανση γίνεται με ρυθμό 0,5 – 2 βαθμών την ώρα.
• Δεν ζεσταίνουμε τα άκρα με ζεστά επιθέματα διότι προκαλείται αγγειοδιαστολή με αποτέλεσμα το σχετικά ζεστό αίμα του κορμού και των ζωτικών οργάνων να φθάσει εύκολα στην περιφέρεια και να μειωθεί ακόμα περισσότερο η κεντρική θερμοκρασία των ζωτικών οργάνων.
• Δεν ρίχνουμε πάνω στον πάσχοντα ζεστό νερό ούτε ζεστό αέρα. Μπορούμε να ζεστάνουμε τον κορμό με το σώμα μας.
• Μπορούμε να βάλουμε θερμά επιθέματα στο κεφάλι
• Αν το θύμα υποθερμίας μπορεί να καταπιεί του χορηγούμε ζεστό ρόφημα χωρίς αλκοόλ κατά προτίμηση με ζάχαρη.
• Ταχεία επαναθέρμανση απαγορεύεται διότι οδηγεί συχνά σε θανατηφόρο αρρυθμία (κοιλιακή μαρμαρυγή).
• Δεν αρχίζουμε ποτέ καρδιοαναπνευστική ανάνηψη (ΚΑΑ) σε άτομο με υποθερμία που έχει αναπνοή και παρουσιάζει σφυγμούς έστω και βραδείς ή άρρυθμους.

7. ΝΑΥΤΙΑ

Και για τον πλέον έμπειρο και ανθεκτικό στην ναυτία ιστιοπλόο υπάρχει ο καιρός που θα τον πιάσει ναυτία. Η προληπτική λήψη φαρμάκων κατά της ναυτίας είναι πλέον αποτελεσματική από την χορήγηση μετά την εκδήλωση της ναυτίας.

Αποφεύγουμε το αλκοόλ, την ζάχαρι, τα πολλά υγρά και τα βαριά γεύματα. Συνιστάται η κατανάλωση αλμυρών. Το τιμόνεμα μπορεί να βοηθήσει τον πάσχοντα από ναυτία να το ξεπεράσει. Μισή περίπου ώρα πριν το ταξίδι με κακό καιρό ή πρόβλεψη κακών καιρικών συνθηκών οι επιρρεπείς στην ναυτία λαμβάνουν μία caps Vertigo-Vomex ή μία caps Stugeron forte.

Αν εκδηλωθεί σε μέλος του πληρώματος ναυτία κατά την διάρκεια του ταξιδιού χορηγούμε την ίδια αγωγή με την έναρξη των συμπτωμάτων.

8. ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ

Είδη αιμορραγίας

-          Αρτηριακή

-          Φλεβική

-          Τριχοειδή

Με απώλεια 1 lit αίματος έχουμε αιμορραγικό ΣΟΚ (καταπληξία).

Απώλεια 2 lit και άνω έχουμε πιθανό θάνατο.

Αν η αιμορραγία είναι μεγάλη πρέπει να σταματήσει αμέσως.

9. ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΚΡΙΣΗ

Παρουσιάζεται συνήθως σε άτομα μέσης ή προχωρημένης ηλικίας, χωρίς να αποκλείεται για διάφορους λόγους και σε νεώτερα άτομα.

Συμπτώματα: Άλγος στο προκάρδιο με επέκταση στον αριστερό βραχίονα, έντονη δύσπνοια και κυάνωση, άγχος, ιδρώτας.

Αντιμετώπιση: Άμεση κατάκλιση (ξάπλωμα) και ακινησία σε ημικαθιστική θέση, εκτός εάν τα λιποθυμικά συμπτώματα είναι πιο έντονα, οπότε ξαπλώνουμε τον πάσχοντα ανάσκελα. Αφαιρούμε τυχόν σφιχτά ενδύματα (γραβάτα, σουτιέν, κλπ). Χορηγούμε οξυγόνο (εάν υπάρχει) και καλούμε ιατρική βοήθεια.

Έμφραγμα είναι η νέκρωση τμήματος του μυοκαρδίου.

Συμπτώματα:

1) Πόνος δυνατός οπισθοστερνικός. Επεκτείνεται στο αριστερό άνω άκρο, λαιμό, στομάχι.

2) Ξαφνικός ίλιγγος ή ζάλη

3) Ωχτοκύανο χρώμα

4) Τάση προς έμετο, κρύοι ιδρώτες

5) Ταχύς και άρρυθμος σφιγμός

6) Πτώση αρτηριακής πίεσης

7) Δυσκολία στην αναπνοή

8) Άγχος, αγωνία, αίσθημα επικείμενου θανάτου

Αντιμετώπιση:

1 – Αυστηρή ακινητοποίηση

2 – Ημικαθιστική στάση

3 – Χαλάρωση των ρούχων

4 – Τόνωση ηθικού

5 – Αερισμός χώρου

6 – Έλεγχος τοπικών σημείων

7 – Ιατρική βοήθεια

8 – ΚΑΡΠΑ ( καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση)

ΠΡΟΣΟΧΗ

Εάν χρειαζόμαστε ιατρική βοήθεια μπορούμε να την ζητήσουμε μέσω του VHF (κανάλι 16) χρησιμοποιώντας την λέξη PANMMEDICO (τρεις φορές). Οι ιατρικές συμβουλές δίνονται από τον σταθμό Α΄ Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. μέσω του <<ΕΛΛΑΣ ΡΑΔΙΟ>>

ΚΑΡΠΑ (ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ) (cpr)

Τα 8 βήματα για ΚΑΡΠΑ

1 – Πλησιάστε με ΑΣΦΑΛΕΙΑ

2 – Ελέγξτε ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ

3 – Φωνάξτε ΒΟΗΘΕΙΑ

4 – Ελευθερώστε ΑΕΡΑΓΩΓΟ

5 – Ελέγξτε για ΑΝΑΠΝΟΗ για 10΄΄ (Βλέπω στήθος – Ακούω την

     αναπνοή – Αισθάνομαι την ανάσα)

6 – Καλέστε 166/199)

7 – Κάντε 30 θωρακικές συμπιέσεις

8 – Δώστε 2 αναπνοές διάσωσης

Οι συμπιέσεις γίνονται:

Στους ενήλικες με τα δύο χέρια

Στα παιδιά 1 – 8 ετών με το ένα χέρι

Σε βρέφη έως 1 έτους με 2 δάκτυλα (Μέσος – Παράμεσος)

Χρόνοι Ανακοπής (Μαρμαρυγή) καρδιακών παλμών:

0΄…..4΄…..10΄

Μέχρι 4 λεπτά διακοπής των καρδιακών παλμών ο άνθρωπος επιζεί

Από 4 έως 10 λεπτά διακοπής καρδιακών παλμών ο άνθρωπος επιζεί

αλλά με πιθανές βλάβες

Σε πάνω από 20 λεπτά διακοπής καρδιακών παλμών ο άνθρωπος δεν

επιζεί.

ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΤΟΥ ΣΚΑΦΟΥΣ

• Το φαρμακείο του σκάφους πρέπει να είναι σε εμφανές σημείο και εύκολα προσβάσιμο.
• Η θέση του πρέπει να είναι γνωστή σε όλα τα μέλη του πληρώματος

Τα κυριότερα φάρμακα που είναι απαραίτητα σε ένα σκάφος είναι:

• Αντιπυρετικά – αναλγητικά: Depon, Ponstan Lonarid, Mesulid, Voltaren
• Αντιεμετικά – κατά της ναυτίας: Primperan, Vertigo-Vomex caps, Stugeron
• Αντιόξινα: Zantac, Losec caps
• Σπασμολυτικά: Buscopan
• Αντιβιοτικά: Augmentin, Ciproxin, Zithromax
• Αντιδιαρροϊκά: Imodium caps, Hidrasec caps
• Αντιστηθαγχικά: Pensordil 5 mg
• Αντιβιοτικές αλοιφές: Fucidin oint
• Αλοιφές για δήγματα εντόμων και αλλεργική δερματίτιδα και εγκαύματα: Flixotide cream, Betadine cream, Fenistilgel
• Κολλύρια: Tobrex, Tobradex

Επιπλέον:

• Καθαρό οινόπνευμα
• Οξυζενέ
• Αντισημπτικό
• Γάντια μιας χρήσης
• Σπρέι για κουνούπια
• Βαμβάκι
• Λευκοπλάστη
• Hansaplast
• Γάζες, επίδεσμοι
• Ελαστικοί επίδεσμοι
• Διάφανη μεμβράνη
• Ασπιρίνες, Depon